De eerste maand van 2020 is alweer voorbij. De winter heeft zich nog niet echt laten zien en de lente hangt al in de lucht. Ons voedselbos-park is net 2 jaar jong. Wij, de vrijwilligers, zijn vooral vrolijk aan het mulchen, onze favoriete winterklus! Ondertussen is er in het voedselbos een heel andere dynamiek gaande. Je kunt er niet omheen: de mollen graven alsof hun leven er vanaf hangt. Kleine heuveltjes zand sieren het landschap. Naast heuveltjes zien we ook veel kleine gaatjes langs de paden en tussen het gras. De muizen maken gangetjes en de hazen huppelen vrolijk rond. Niks aan de hand zou je zeggen!
Ellende!
Drie weken geleden deden we een ontdekking die onze stemming deed omslaan. Tijdens een rondje waarnemen zagen we dat één van onze jonge appelboompjes in de haag bij de Ontmoetingsplaats geen wortels meer had. Daarna vonden we nog zeker 5 jonge bomen op rij zonder wortels en met veel vraatsporen van knabbelende hazen. We haalden de overblijfselen uit de grond. Voorheen zorgvuldig uitgekozen, liefdevol geplant en verzorgd. Maar nu al gesneuveld. Waar we de stammen van andere bomen wel beschermd hadden, waren we deze ‘vergeten’… We zullen proberen om de kleine appels op een nieuwe onderstam te enten. Die opgelapte boompjes gaan dan in quarantaine tot ze sterk genoeg zijn om terug te planten, mochten ze het überhaupt redden. Kenners hebben ons al gewaarschuwd dat dit misschien niet de enige tegenslag zal worden. Dit derde ‘voedselbos’-jaar kunnen we een heuse slakkenplaag verwachten!
‘Het wordt luchtiger’
Waar we in de zonnige maanden vooral zelf aan het plukken en genieten zijn, is het dit seizoen vooral de tijd voor de dieren om wat lekkers te zoeken. Dat we daardoor een aantal planten en bomen verliezen zullen we moeten accepteren. Het lijkt onoverkomelijk, hoe frustrerend dat ook is voor de vrijwilligers. Gelukkig kunnen we er ook op een andere manier naar kijken: het is namelijk een heel mooi teken van de groei van ons voedselbos. Het bodemleven herstelt. Het gebied is op zoek naar een nieuw evenwicht. Deze keer niet volledig door de mens gedomineerd, maar vanuit een natuurlijke orde. Onze vrijwilligster Nancy verwoordt het zo:: “Als ik sec over gaatjes in de grond nadenk, dan is het dat er lucht in komt. Dus het wordt luchtiger. Dat betekent voor mij dat ik alles niet zo zwaar moet nemen. De natuur redt zich wel.”
‘Het probleem is de oplossing’
Moeten we dan met lede ogen aanzien hoe onze planten en bomen worden weggegeten? Natuurlijk niet. De basis van de permacultuur is slim meebewegen met de natuur. En dat doen we! De komende weken doen we de handschoenen aan. De dauwbraam achter de appelhaag knippen we terug. De takken leggen en vlechten we rondom de boompjes. Op andere plekken in ons voedselbos gebruiken we de stekken van kruisbes, meidoorn, Japanse wijnbes, framboos, en rozemarijn om rondom de bomen te planten. Zo maken we het de hazen in de toekomst lastiger om te knagen en beschermen we de stammen tegen vraat.
Een sterker systeem
En zo ontstaan nog meer enthousiaste plannen om ons voedselbos-systeem weerbaarder te maken. Meer palen in de grond als uitkijkplek voor roofvogels. Daar houden ze van: uitrusten en rondkijken. En we gaan kikkerpoeltjes en verstopplekken voor de egels aanleggen. Zonder de muizen, geen roofvogels. Zonder slakken, geen egels. We moeten er gewoon even doorheen! Dat natuurlijk evenwicht komt wel. En hier en daar helpen we een beetje mee…
Observatierondje
Tekst: Chris Frencken, Chantal van Genderen
Beeldmateriaal: Voedselbos Nieuwe Erven
Eerdere blogs van Voedselbos Nieuwe Erven
- #12 Voedselbos in kaart, een kaart is niet het gebied.
- #11 Exoten in ons voedselbos?
- #10 Mensen in het Voedselbos
- #9 Voedselbossen hebben de tijd mee
- #8 Zonering en distels in “ons” bos
- #7 De verbindende kracht van gemeenschappelijk observeren
- #6 Terugkijken en successen blijven vieren
- #5 Het voedselbos als leerschool
- #4 Villa’s in een voedselbos
- #3 Innovatief immaterieel erfgoed, gevlochten eetbare hagen
- #2 In ons voedselbos groeit meer dan voedsel
- #1 Gemeentebladeren
Wat een mooi praktijkvoorbeeld.
Plagen, wij zien het als mens als een aanval op ons werk.
In de natuur en ecosystemen in het bijzonder is het een fase in het natuurlijke proces om een nieuw evenwicht te vinden.
Daar horen golven bij van organisme die even de overhand hebben zoals distel, brandnetel, muizen en slakken.
De natuur een klein beetje helpen (slim met stekelplanten) werken en geduld is de beste oplossing voor een weerbaar ecosysteem.
Met groene groet, Geral Overbeek.
Ik heb fretten hormonen op mijn boompjes gesmeerd. De natuurlijke vijand van de konijnen. Voor mij was dit voldoende om de schade te voorkomen.