Dit is de eerste van een serie blogs geschreven door vrijwilligers van het Voedselbos Nieuwe Erven in Brummen. Dit voedselbos van 3 hectare is eind 2017 opgestart als pilot van de transitie-tafel Voedsel en Landschap van de Cleantech Regio (een samenwerkingsverband voor circulaire economie in Zutphen, Lochem, Deventer, Voorst, Epe, Heerde, Apeldoorn en Brummen).
De gemeente Brummen wil bewust deze openbare ruimte bestemmen als voedselbospark. In de ontwerpfase, in de uitvoering en later in het beheer spelen inwoner en gemeente een gelijkwaardige rol bij de ontwikkeling van het gebied. Het Voedselbos Nieuwe Erven is daarmee een innovatief initiatief waarbij de opgedane ervaringen een inspiratiebron zijn voor andere gemeenten.
Maandelijks lees je over het wel en wee van het groeiende voedselbos Nieuwe Erven!
Gemeente-bladeren
In de permacultuur zijn we niet gek op dat netheidssyndroom en jaarlijkse gevecht tegen vallende blaadjes. Een met bladeren bedekte grond levert juist een bijdrage aan de vruchtbaarheid van de bodem. Daarnaast vormen uitgebloeide bloemschermen en stengels een schuilhaven voor allerlei insecten en andere beestjes om de winter warm en veilig door te komen. Best iets om bij stil te staan in deze tijd van het uitsterven van ons insectenbestand.
Het nut van een “rommelige” tuin is nog lang niet tot alle burgers doorgedrongen, dus elke herfst zijn velen druk in de weer met bladblazers en harken. De verzamelde bladeren komen terecht op de blad-brengpunten van de gemeente. De gemeentes zelf gaan ook flink ruimen vanwege de veiligheid: bermen, pleinen en wegen moeten nu eenmaal goed begaanbaar blijven. Maar vaak schiet de opruimwoede door en wordt elk denkbaar perk kaal geblazen. Ook de gemeente Brummen ruimt bladeren op. De blaadjes worden afgevoerd tegen behoorlijke (transport)kosten en vervolgens warm gecomposteerd. Wij zien daar een besparingsmogelijkheid …
Ruim een jaar geleden was ons voedselbos grasland en braakliggend maïsveld op klei. Tijdens de plantdag van december 2017 maakten we boomranden in het gras. We moesten, door de extreem droge zomer, de jonge boompjes geregeld water geven. Gelukkig heeft zo’n 90% van de aanplant het gered, waarschijnlijk ook dankzij de bescherming van de gezaaide meerjarige kruidenmengsels en een overvloed aan herik die vrijwillig aansloot. Ongetwijfeld bood het hoge gras ook wat bescherming.
Maar er is een betere manier om water vast te houden: mulchen! We startten een experiment om de successie te versnellen! Het korte lijntje met de gemeente bleek ideaal: de door de gemeente verzamelde bladeren zijn een perfecte aanvulling voor ons voedselbos. De vrijwilligers gingen al te graag aan de slag en verspreidden de bladerbergen onder de kleine, jonge bomen. We haalden uiteraard eerst wat plastic tussen de bladeren uit: vergane planten met de kluit nog in plastic netjes, plastic binddraad en hier en daar wat plantenbakjes. Gelukkig was dit vrij beperkt. Onze mulch bleek vooral een mengeling te zijn van een rijke diversiteit aan bladeren, dankzij het samenbrengen van bladeren van particuliere tuinen in combinatie met “gemeentelijk blad”. Het is schoon en bevat geen veegvuil van de straten.
We bedekken niet alle aanplant in het park-bos op deze manier. We kiezen telkens gebiedjes waar we technieken uitproberen. Zo hebben we verschillende retentie-vijvers aangelegd, hügelbedden gebouwd en zelfs plaatselijk bosgrond aangebracht dat vrij kwam van een ander project in de omgeving.
De vrijwilligers en de gemeente voelen zich verbonden met deze -nu al- bijzondere plek. We ervaren samen hoe onze beslissingen een effect hebben op de bodem, de planten, de dieren en ons voedsel. Door goed te observeren gaan we als het ware in dialoog met de natuur. Daarnaast leren we over de kracht van samenwerken: binnen de vrijwilligersgroep, maar ook met lokale organisaties, buurtbewoners en de gemeente. Door het bladeren-voorbeeld realiseren we ons dat we zelfs in staat zijn om bestaande processen buiten ons voedselbos te beïnvloeden.
In de volgende blog (4 februari 2019) vertellen we meer over onze ervaringen. We hopen dat jullie ervan meegenieten!
Tekst: Chris Frencken en Chantal van Genderen. Beeld: Voedselbos Nieuwe Erven
goed plan