Het levende laten opvlammen

Deze boekbespreking verscheen in Permacultuur Magazine nummer 32 en werd geschreven door Lucrèce Roegiers ( Yggdrasil).

Voor ons laatste nummer van het Permacultuur Magazine met als thema ‘verleden en toekomst’ lijkt het boek Het levende laten opvlammen me een uitgelezen kans. De auteur, Baptiste Morizot, heeft het niet over permacultuur, maar een belangrijk idee ervan zit er wel degelijk in. ‘De eerste zorg in permacultuur is zorg voor de Aarde en systemen toelaten hun eigen evolutie te laten zien’, lees ik bij Bill Mollison. Daarom is er de zone 5, het deel van je grond waar de natuur autonoom haar gang kan gaan. Het blijkt echter niet zo gemakkelijk in de praktijk te brengen. We zitten nog te vast in het dualistische denken waarbij wij willen beslissen wat er met onze grond gebeurt, we durven het niet aan de natuur overlaten om uiteenlopende redenen. Daar draait het om in het boek van Morizot. Het boek is als een pleidooi voor vele grote zones 5. Dit zijn uitgestrekte gebieden, van bijvoorbeeld vijfhonderd hectare, waar de natuur kan evolueren volgens de eigen innerlijke wetten. Hij noemt deze gebieden ‘haarden van vrije evolutie’. Hij geeft het voorbeeld van een gebied in Frankrijk waar alle omheiningen werden weggenomen en alle leven in en uit kan naar eigen behoefte, ook de mens, op voorwaarde dat het met respect gebeurt. Er wordt niet geëxploiteerd: geen bomen kappen, niet jagen, geen dode bomen omleggen … Morizot ontkracht punt voor punt de argumenten die tegenstanders van de vrije evolutie steeds weer aanhalen.

Hij stelt dat we de natuur niet moeten beschermen. Dit is immers een paternalistische opvatting, die duidelijk aangeeft dat de mens zich de meerdere voelt. Deze afscheiding, dit dualisme tussen natuur en mens, is net de oorzaak van de vernietiging van de natuur. De mens is een deel van de natuur die veel groter is dan wijzelf. Hoe zouden we die natuur kunnen beschermen? Als we de mens als een deel van de natuur zien, dan is ‘beschermen’ gelijk aan ‘het levende laten opvlammen’, ‘de voorwaarden voor autonoom herstel teruggeven’ schrijft Morizot. Hij gebruikt de metafoor van het vuur, het vuur van het leven. Dat vernietigt niet, maar schept steeds meer leven als we het maar zijn gang laten gaan. De gebieden van vrije evolutie en gebieden die verwaarloosd zijn, zijn als gloeiende kooltjes waarvoor we zorg willen dragen. Als we die kooltjes willen laten ontvlammen en het vuur terug willen brengen, dan moeten we gewoon stoppen met ingrijpen.

Zoals in permacultuur zone 5 deel uitmaakt van het geheel, waarbij voedsel geteeld wordt, zo is zorgen voor productie en exploitatie niet altijd uit den boze. Diverse vormen van productie, zoals van voedsel en bouwmaterialen, zijn nodig en kunnen uiteraard, maar dan op een respectvolle manier. Dit kan in gebieden rond de zones van vrije evolutie (denk aan niet-agressieve bosbouw, agro-ecologie, permacultuur, voedselbossen). Die vormen de omgeving van de vrije haarden en zorgen voor de verbinding met de maatschappij. 

Morizot schrijft enthousiast en doordat hij tegenargumenten uitvoerig weerlegt, ook overtuigend. Het is een positief en goed onderbouwd verhaal dat ons houvast geeft om aan een betere toekomst te werken. 

Een boek in de geest van permacultuur, dat je geboeid zult lezen en waarin je achteraf nog vaak zal gaan grasduinen om te herbronnen.