Donuteconomie

Ondertitel: In zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw
Auteur:  Kate Raworth
Oorspronkelijke titel: Doughnut Economics, Seven Ways to Think Like a 21st-Century Economist
Vertaling: Rob Hartmans
Uitgeverij: Nieuw Amsterdam, 2019
ISBN: 9789046824795
Aantal pagina's: 352
Verkrijgbaar via: groeneboekenshop.nl

Deze boekbespreking verscheen in Permacultuur Magazine nummer 10 en werd geschreven door Karin Hanus.

Donuteconomie, waar economie en permacultuur elkaar vinden

In januari ging ik naar een lezing van Kate Raworth over haar boek ‘Donuteconomie’. Het wordt sinds kort bestempeld als hét economieboek van 2017. De nokvolle zaal werd door Kate vol overtuiging aangespoord om werk te maken van een ander economiemodel. “Wij zijn de generaties die het moeten doen, niet de economen van vorige eeuwen, want zij redeneerden binnen hun tijdskader. Wij weten nu dat economische groei onze planeet vernietigt en sociale ongelijkheid creëert. Dus wij mogen niet achteruit leunen en passief toekijken. Wij, de generaties van begin 21e eeuw, moeten ageren en snel, zodat de kinderen van onze kinderen kunnen zeggen dat wij op het juiste moment hebben ingegrepen en ons dankbaar zijn.”

Overtuigende boodschap

Kate Raworth voelt zich een bedrogen econoom die dertig jaar geleden economische studies begon, een beetje naïef, omdat ze toen dacht daarmee de achterstand of de problemen van de ontwikkelingslanden te kunnen helpen overwinnen. Het is uit grote verontwaardiging over de onherroepelijke schade die het economische model aanricht aan mensheid en planeet, dat ze dit boek schreef, waarin ze samen met de lezer op zoek gaat naar de rol van economen in de 21e eeuw.

Alhoewel heel wat economische termen en theorieën worden gebruikt, is het boek heel toegankelijk voor niet-economen. De vele metaforen zijn ‘tekenend’ en maken alles begrijpelijk. Het boek neemt je stap voor stap mee van de oude denkwijzen en handelswijzen naar een uitdagende job voor vandaag.

In heldere taal legt Kate uit waarom de focus op BBP (Bruto Binnenlands Product), de groei ervan en de neoklassieke economische theorie niet meer voldoen. Er wordt geen rekening gehouden met milieuschade of -vernietiging en sociale problemen. Die worden nu geklasseerd als externe kosten, terwijl de zo geprezen economische groei van weleer daar de komende decennia op zal vastdraaien.

Donut

De donut is een metafoor voor een economisch model dat rekening houdt met die planetaire grenzen en de (on)gelijkheid in de samenleving. Het verlekkert op een toekomst waarin ieders basisbehoeften worden vervuld, terwijl tegelijkertijd de levende wereld waarvan we afhankelijk zijn wordt beschermd. Het vervullen van de basisbehoeften dat leidt tot sociale gelijkheid is de binnenring. De buitengrens is het ecologisch plafond van de Aarde, waar momenteel veel druk op zit door de klimaatverandering, verzuring van oceanen en chemische vervuiling. Tussen deze twee grenzen bevindt zich een aangename plek in de vorm van een donut, die de mensheid zowel een ecologisch veilige als sociaal rechtvaardige ruimte biedt.

Half werk?

Kate Raworth krijgt vaak het verwijt dat ze haar werk niet afmaakt en niet met concrete alternatieven uitpakt. Maar een sleutel op de deur richting anders denken is er niet. Het vereist een andere denkrichting, die gezamenlijk en met velen moet opgenomen worden.

Wat Kate doet is een paar inzichten geven in het feit dat de economen van vorige eeuwen niet beter wisten en dus tekeningen en grafieken en kringlopen maakten zoals alle wetenschappers toen, waarbij alles groter en meer moest worden. De wereld leek toen nog oneindig en onuitputtelijk en de mensen zaten nog niet op elkaars lip.

Verder geeft ze al een begin met de zeven stappen:

1. Verander de doelstelling – van het BBP naar de donut
2. Zie het grote plaatje – van een autonome markt naar een ingebedde economie
3. Stimuleer de menselijke natuur – van de rationele homo economicus naar sociaal aanpasbare mensen
4. Snap de systemen – van een mechanisch evenwicht naar dynamische complexiteit
5. Richt je op herverdeling – van ‘groei zal het gelijktrekken’ naar ontworpen verdeling
6. Creëer om te regenereren – van ‘groei zal het wel weer opruimen’ naar regeneratief design
7. Wees agnost als het om groei gaat – van groeiverslaving naar groei-agnosticisme

Permacultuur pur sang

Na de lezing liet ik mijn boek signeren en had ik een korte babbel met de schrijfster. Toen ik haar zei dat ik de ‘Donuteconomie’ ging recenseren voor Permacultuur Magazine, zei ze dat ze ooit een permacultuurcursus volgde, maar er in haar tuin eigenlijk niets mee gedaan heeft. “Maar”, zei ze, “ik heb veel ervan kunnen gebruiken om dit boek te schrijven. Het zit vol met permacultuur!” En dat klopt, je vindt er zowel de ethische als de ontwerpprincipes in terug. Het is een pure, zeer omvattende toepassing, die het huis- en tuinimago van permacultuur overstijgt!