Auteur:
Margaret WheatleyOorspronkelijke titel: Far from home
Uitgeverij: Uitgeverij Jan van Arkel, 2014
ISBN: 9789062245277
Aantal pagina's: 272
Verkrijgbaar via: groeneboekenshop.nl
Deze boekbespreking verscheen in Permacultuur Magazine nummer 17 en werd geschreven door Anita Bartstra.
Nieuwe moed, dat is wat het boek mij geeft. Ik herlees het steeds, vooral als ik word overweldigd door de staat van de Aarde, en ik gun iedereen die moed.
Margaret Wheatley is een Amerikaanse organisatiedeskundige, consultant en schrijfster. In dit boek beschrijft ze nauwkeurig hoe we zijn beland in de huidige tijd met al zijn problemen. Emergentie speelt daarbij een grote rol. Wheatley beschrijft dit als “het proces aan de hand waarvan het leven verandert, nooit vanuit één enkele oorzaak, maar via complexiteit, via de wisselwerking tussen talloze oorzaken en onderdelen.” De reductionistische manier, waarbij we slechts naar één enkele factor of oorzaak kijken, geeft een beperkt beeld. Alles is met elkaar verstrengeld, alles draait om relaties en verbondenheid. In het huidige internettijdperk zie je vooral schijn-verbondenheid. Het heeft de aard van relaties veranderd want het is vluchtig, lokt polarisatie uit en de veelheid aan informatie werkt overweldigend. Dit verlies aan verbondenheid heeft ertoe geleid dat leiders opereren vanuit hebzucht en macht: hoe groter hoe beter. Zelfbescherming, angst en controleverlies overheersen, ook op de werkvloer. Concurrentie speelt een grote rol en iedereen rent rond in de tredmolen. Wheatley schetst zo een helder beeld van hoe we zo ver van huis zijn geraakt. Deprimerend en pijnlijk om te lezen, je moet jezelf haast dwingen om door te gaan. Maar het is wél nodig dit eerst onder ogen te zien.
Gelukkig kun je toch iets doen en je veerkracht aanspreken en behouden. Daarbij gebruikt Wheatley wetenschappelijke maar ook boeddhistische inzichten zoals de profetie van Shambala-krijgers die zullen komen als er barbaarse machten zijn die elkaar proberen te vernietigen. Deze krijgers hebben als ‘wapens’ mededogen en inzicht waarmee ze handelend kunnen ingrijpen. Om mededogen te ontwikkelen is inzicht in je eigen gedrag nodig, door jarenlange oefening en discipline, bijvoorbeeld door meditatie. Je eigen triggers leren kennen biedt mogelijkheden om daar anders mee om te leren gaan en andere reacties te kiezen. Op die manier ben je meer aanwezig en kan je je meer openstellen voor wat je ziet, zonder er onmiddellijk op te reageren. Daardoor neemt je pijn voor de wereld wel toe, maar je laat je er niet door meeslepen. Soms lukt dat niet (ook voor de auteur zelf niet), maar dat geeft niets. Niet boos worden op jezelf, maar twijfel en zelfkritiek onderkennen en het elke dag opnieuw proberen. Liefdevolle vriendelijkheid oefenen beginnend bij je thuis. Zelfs als dat mislukt kun je daar met plezier aan terugdenken en jezelf afvragen: hoe aanwezig was ik, hoe vaak werd ik getriggerd en wat waren die triggers, hoe goed heb ik vandaag geluisterd?
Bij observeren (in permacultuur een zeer bekend uitgangspunt) gaat het niet alleen om het welzijn van anderen maar ook dat van jezelf. Eerst je gedrag veranderen, dan kun je je gedachten ook aanpassen, met de hulp van anderen. Voor elkaar klaarstaan en elkaar de kans geven hoe het voelt om volledig mens te zijn. Daarbij geef je de hoop op verbetering op, want hoop heeft als keerzijde de angst dat het niet gaat lukken. Doen wat je te doen staat met een ander soort hoop aan de basis, namelijk het vertrouwen dat het goed komt. De wereld redden kan niet maar wel als krijgers ‘strijden’ voor de mens, met momenten vol vreugde door samen te zijn. Weigeren bij te dragen aan de angst, agressie en verwarring van deze tijd. Struikelen en risico’s nemen met nieuw gedrag is daar onderdeel van. En elkaar aanmoedigen om te experimenteren.
Als ik (samen)werk op de permacultuurboerderij ervaar ik dit zelf allemaal. Het voelt niet als werken maar als spelen, waarbij het niet alleen om de resultaten gaat. Die komen vanzelf wel (opbrengst, kennis, diep ervaren en relaties) en dat komt doordat we weten dat we het juiste werk samen kunnen doen. Het gaat over toewijding. Moed putten uit samen zijn. Mijn visie is sinds mijn tienerjaren gelukkig veranderd.
