Voedselbossen heb je in veel verschillende vormen. De mooie projecten van Stichting Voedselbosbouw Nederland kunnen terecht op veel belangstelling rekenen. Door middel van ontwerp, aanleg en exploitatie van voedselbossen onderzoeken zij hoe deze een waardevolle aanvulling en vervanging voor de Nederlandse landbouw en voedselvoorziening kunnen vormen.
Het visitekaartje is Ketelbroek, het voedselbos in Groesbeek van voorzitter Wouter van Eck waarmee hij regelmatig in de media verschijnt. Inmiddels ontwikkelt de stichting op 20 hectare in Schijndel het grootste voedselbos van Europa, ontworpen voor voedselproductie. En een project van 30 hectare in Almere, ontwikkelt als nieuwe natuur [edit: link vervallen]. Met deze en andere voedselbossen overstijgen deze pioniers de gangbare manieren waarop wij denken over landbouw, bosbouw en natuurbeheer. Het zijn nieuwe systemen die de bestaande vermoedelijk voor een deel gaan vervangen. Het gaat om robuuste systemen die naast gifvrij en hoogwaardig voedsel ook verschillende meerwaarden heeft zoals verhoging van de biodiversiteit, CO2-vastlegging, en waterberging.
Dat een voedselbos ook kan bijdragen aan sociale cohesie, lokale identiteit en samen-voorzienendheid wordt in het voedselbossen verhaal nog niet zo vaak genoemd. Het geldt ook niet voor elk voedselbos, maar dit is wel een onvoorzien effect bij ons voedselbos in Brummen en wij zijn daar heel enthousiast over geworden.
Gemeente en vrijwilligers konden niet overzien wat een voedselbos in het dorp precies zou betekenen. De energie was vooral gericht op wat er nodig was om het project tot leven te laten komen. En dat begon bij een positieve insteek. Verantwoordelijkheidsgevoel van individuen, betrokkenheid bij elkaar en bij de lokale natuur bleken belangrijk. (“Onze” steenuilen) Maar ook het regelmatig uitschakelen van het eigen ego, elkaars kwaliteiten zien en een leergierige houding helpen. Verbinding en vertrouwen.
Zo ontstond ons voedselbos als een soort sociale spiegel van de mensen die het vormgaven. Een ander soort voetafdruk, door willekeurige buurtbewoners die elkaar anders misschien nooit hadden leren kennen ook al wonen ze een straat verderop. Allemaal een andere achtergrond en voorkeur. Graag bloemrijk grasland, nee gecontroleerde borders, spirituele verbinding, liever robuuste stoerheid, komt er ruimte voor schoonheid, zorgen we voor insecten, veilige plekken, giftige planten, ruimte voor eeuwenoude ambachtelijkheid…. Zo veel voorkeuren er waren, zoveel verschillende aspecten kreeg onze plek. Dat gaat niet vanzelf. Zonder incasseringsvermogen en het gebruiken van de verschillende talenten die aanwezig zijn in de groep, zou dat niet lukken. En het blijft in beweging, zo dynamisch als het opgroeiende bos zelf.
Tijdens rondleidingen deze zomer werden we ondanks de hoge temperaturen toch bezocht door vele nieuwsgierigen. Uit de buurt, uit de regio, mensen uit de Randstad of zelfs uit België en Zweden. Mensen die graag zo’n project willen opstarten, of gewoon wilden zien wat we nu eigenlijk aan het doen zijn. In die zin zijn de presentaties die we op locatie geven en de rondleidingen over ons terrein voor onszelf ook een soort feestje. Want hoe bijzonder is het niet dat we vanuit zo’n klein dorp als Brummen anderen weten te inspireren?
In onderstaande fotoserie die vrijwilliger Jan deze zomer maakte, een zeer korte virtuele rondleiding.
De natuurspeelplaats nodigt kinderen uit om bouwsels te maken. De plek is nog steeds in ontwikkeling. We zoeken nog ouders of kinderen die mee willen denken daarover.
De bloemencirkels in de stukken ruigte werken troostend en geven herkenning: hier wordt niet alles aan zijn lot over gelaten. Mensen bemoeien zich duidelijk met dit park.
Er wordt al wel geoogst, maar omdat alle planten nog jong zijn moet je ze wel weten te vinden. Dit zal elk jaar meer worden.
Olifantenpaden in het donkere bos, eigenlijk meer een distelbos op dit moment. Spannend en vaak onbegaanbaar. Hoe leg je dat uit?
De ontmoetingsplaats met het speciale meubilair van een lokale eik gemaakt door een lokale kunstenaar. Stel je eens voor als de pergola straks begroeid is met druiven en kiwibessen.
De Insectenflat kwam voort uit de wens van de basisschool in de buurt. Het was hun initiatief om iets voor het voedselbos te doen. De kast kwam er, de kinderen vulden het in.
Niet meteen wat je denkt bij voedselbos. Zo ziet een jong exemplaar er dus uit.
Tekst: Chantal van Genderen in samenwerking en Chris Frencken
Foto’s: Jan Helmer en Chris Frencken
Contact over rondleidingen en presentaties via voedselbosnieuweerven(at)gmail.com
Eerdere blogs van Voedselbos Nieuwe Erven
- #8 Zonering en distels in “ons” bos
- #7 De verbindende kracht van gemeenschappelijk observeren
- #6 Terugkijken en successen blijven vieren
- #5 Het voedselbos als leerschool
- #4 Villa’s in een voedselbos
- #3 Innovatief immaterieel erfgoed, gevlochten eetbare hagen
- #2 In ons voedselbos groeit meer dan voedsel
- #1 Gemeentebladeren