Deze vraag werd gesteld door Ward De Prest en werd beantwoord door Karin Hanus.
Laten we om te beginnen even kijken naar de voorwaarden waaraan zaaigrond moet voldoen. Hij moet luchtig zijn, vrij van beestjes, vochtig maar niet té vochtig, tegelijk wel vochtvasthoudend en zonder grove delen of schimmel. Verder mag hij geen meststoffen bevatten en moet hij vrij zijn van ziektekiemen. Tot slot is de insteek van permacultuur om te gebruiken wat je hebt in je systeem en zo weinig mogelijk van ‘erbuiten’ binnen te brengen.
Het recept
Naar aanleiding van de praktijk in de Permaculture Design Course die ik volgde, meng ik al een paar jaar 1/3 compost, 1/3 tuingrond (in mijn geval zandgrond) en 1/3 turf, de laatste jaren vervangen door bladcompost, en daar doe ik een goeie schep lavameel bij.
De compost
Omdat de worteltjes van de jonge planten niet te veel voeding mogen hebben moet je goed afgerijpte compost nemen. Goed verteerde compost die je zelf hebt gemaakt is ideaal. Heb je die niet, dan kan je (groen) compost laten leveren, maar laat hem dan zeker nog een tijdje staan, want vaak dampt die nog door het verteringsproces.
Het zand
De functie van zand is het draineren van overtollig water, en het beste is rijnzand, rivierzand of metselzand.
Bladcompost of bladaarde
Dat kan je maken door bladeren fijn te knippen of er met je grasmachine over te rijden en op een hoop te gooien. Hierna wordt dit verteerd door kevers, compostwormen, mijten, pissebedden, miljoenpoten, oorwormen, bacteriën en andere beestjes zoals springstaartjes. Of je kan, zoals ik het doe, bladeren in draadkorven steken en twee jaar wachten terwijl de beestjes hun werk doen. Als het blad is omgezet tot een fijne aarde-structuur (en de inhoud van de korf tot een kwart of minder is gezakt!) zeef je het en laat je de beestjes ontsnappen. Een rijke boslucht is je deel! Heerlijk.
Alles vanuit mijn tuin
Dit lijkt me een prima permacultuurrecept: ik maak en zeef de compost zelf, en in ruil geeft de compost structuur, luchtigheid en vocht aan mijn zandige grond. Ik heb eiken en esdoorns staan, en ook een linde en een wilg, dus aan bladproductie geen gebrek! De schep lavameel is de symbolische extra push voor de zaden om te kiemen! Zo is de kringloop rond en hoef ik zo goed als niets van buitenaf aan te voeren.
Bevestiging tijdens een lezing
Onlangs deed iemand een presentatie over het zelf maken van zaaigrond of potgrond. Ze had geobserveerd dat kiemplantjes opkomen in de dakgoot, tussen de bladeren (compost), in smalle stukjes aarde naast of tussen de stoeptegels (zand), in een barst in de boomschors waar een en ander aan blad gevallen was (compost), en tussen de kiezels (zand). Dit sterkte haar in het idee dat ze haar eigen zaaigrond kon maken door een combinatie van compost, zand en bladcompost.
Enkele tips
Is deze mengeling kiemkrachtig genoeg? Dit is een verkeerde vraag, lijkt me. De eerste groeikracht komt uit de kiemen zelf en als na de kiemblaadjes het echte blad er is, wordt er verspeend* in vruchtbare grond. Verder is het voor het kiemen belangrijk om de zaaigrond lichtjes (zeer lichtjes) aan te drukken. Wat vochtigheid betreft: een klein beetje nevelen is beter dan gieten, hou het vochtig maar niet te vochtig. Zaai niet te diep en niet te dicht opeen. En verspeen op tijd naar grotere potjes met iets meer voeding.
* Mijn recept voor verspeengrond =
- 40% van dit zaaimengsel,
- 40% compost,
- 20% bladcompost,
- een goeie schep lavagruis en
- een schep bentoniet.
Kortom: maak een eigen mengsel voor zaaigrond (en verspeengrond) met wat je hebt in je tuin en met het bovenstaande recept in je achterhoofd.