In een vorige blog was ik ermee geëindigd dat het nieuwe wereldbeeld naar voor komt als organisch, holistisch en ecologisch. De wereld is niet als een machine maar alle onderdelen staan in verband met elkaar.
Deze keer wil ik beginnen met een fabel van de Griekse dichter Aesopus.
Er leefden eens twee kikkers die buren van elkaar waren. De ene bewoonde een poel met veel water, iets waar kikkers van houden; de andere woonde op enige afstand in een greppel en het enige water dat er was, was wat in het karrenspoor bleef staan na een regenbui. De kikker die in de poel leefde waarschuwde zijn vriend en vroeg hem met aandrang bij hem in de poel te komen wonen. Hij zou daar een veel comfortabeler woonruimte vinden en — wat nog veel belangrijker was — het zou er veiliger zijn.
Maar de andere kikker weigerde en zei dat hij zichzelf er niet kon toe bewegen weg te gaan van een plek waar hij aan gewend geraakt was.
Enkele dagen later kwam er een zware wagen langs de landweg en de kikker werd vermorzeld onder de wielen.
Stagnatie of verandering
In deze eeuwenoude tekst vinden we een ander idee uit de Chaostheorie verwoord. Er doen zich nl. vaak situaties voor waarin we keuzes moeten maken: aan de ene kant is er de stabiele, onveranderde toestand die tot stagnatie leidt (entropische chaos genoemd) en een doodlopend straatje is. Aan de andere kant staat de keuze voor verandering, met risico’s, een onstabiele toestand (deterministische chaos). Maar deze zit vol nieuwe patronen en nieuwe mogelijkheden.
Dat we dit idee al terugvinden bij Aesopus heeft wellicht te maken met het feit dat dit aansluit bij onze levenservaring. Als er zich veranderingen voordoen, als er een kritieke situatie opdoemt, dan pas dienen zich nieuwe kansen en mogelijkheden aan als we bereid zijn verandering toe te laten in ons leven en risico’s te nemen.
De ‘rand van chaos’ is de fase of zone waar zelfs de kleinste verandering op de juiste tijd een stortvloed van nieuwe orde kan voortbrengen. Deze patronen ontstaan vanzelf. Chaotische systemen, zoals het leven, zitten vol veranderingen, beslissingen en tweesprongen. Zo blijkt in psychologie ook dat mensen die te veel orde en vastheid zoeken in hun leven op een tweesprong voortdurend kiezen voor de doodlopende weg.
Permacultuur past in dit nieuwe wereldbeeld
Permacultuur past helemaal binnen dit nieuwe wereldbeeld. Het heeft ons aangezet om de begane paden in verband met het tuinieren te verlaten om ons te begeven op het pad naar de natuurlijke manier van werken. Aanvankelijk is het verwarrend, immers alle zekerheden worden in vraag gesteld en heel wat wordt als ballast overboord gegooid. Maar stilaan komt de rust terug en vooral het loslaten en vertrouwen op de natuurlijke gang van zaken zijn lonend. We wennen aan het gevoel dat we niet alles in de hand hebben, zoals de klassieke tuinbouw wou laten geloven en er ontstaan veel nieuwe ideeën, werkwijzen en inzichten. De natuur volgt niet de wetten van het mechanistische wereldbeeld maar gaat haar eigen gang. Nooit is die helemaal voorspelbaar, immers een kleine verandering kan grote gevolgen hebben. Daarom laten we ons leiden door de natuur.
Zoals Bill Mollison het ooit zei:
Permacultuur is een dans met de natuur, waarbij de natuur de leiding heeft.
En tenslotte kom je in een heel nieuwe wereld terecht.
Deze blog is geschreven door Frank Anrijs (Yggdrasil)