Bijen. Het zijn toch heel fascinerende beestjes. We hebben op Yggdrasil sinds enkele jaren een Perone-kast staan met een bijenzwerm in. Het is een heel grote kast, volgens alle imkers die ik gesproken heb de afgelopen jaren ook niet echt de ideale kast om bijen in te houden.
Toch is het een soort bijenkast die in het Andes-gebergte veel gebruikt wordt en de bijen helemaal hun eigen ding laat doen.
En kijk, tot onze grote vreugde heeft ons bijenvolk de voorbije winters overleefd en vliegen ze nu druk heen en weer om hun aantallen te vergroten en voldoende reserves op te slaan voor komende winter.
Varroa
Een ander thema dat steevast wordt aangesneden wanneer het over honingbijen gaat is varroa. Weeral volgens de meeste imkers die ik tegenkom, iets dat toch bestreden moet worden. Al is het met natuurlijke middelen, zelfs een vers geschepte zwerm moet eigenlijk eerst behandeld worden tegen varroa.
Al deze adviezen zijn goed bedoeld, maar het past niet in de manier waarop wij bijen willen houden. Bijen kunnen zich in de vrije natuur perfect in leven houden en waarom zouden ze dat in onze tuin ook niet kunnen?
Wij gaan onze kasten (we hebben onlangs nog een tweede zwerm geschept en in een verbeterde Warré-kast gestoken) niet openen, we gaan geen honing oogsten, geen bestrijdingen uitvoeren …
Ik wil enkel bijen houden als we er niets aan moeten doen en ze op hun eentje kunnen overleven.
Voldoende voedsel
Een groot voordeel voor onze bijen is de oppervlakte en de inkleding van onze tuin. Al van bij het begin is er altijd speciale aandacht uitgegaan naar bloeiende planten. Maar niet alleen moesten planten bloesems hebben voor allerlei diertjes, ook moesten er het hele jaar door bloeiende planten zijn.
Het is heel belangrijk voor bijen dat er al in het vroege voorjaar en ook nog in het late najaar voldoende nectar en stuifmeel kan verzameld worden.
Als je niet echt met bijen bezig bent, sta je daar niet zo bij stil. Maar als je ziet hoe weinig stuifmeel en pollen elke bij binnenbrengt in de kast, dan ga je toch nadenken hoeveel bloemen er dan wel niet bezocht moeten worden om voldoende honing te maken.
Voor 1 kg honing zijn 20.000 klompjes nodig. Twee klompjes bevatten 100.000 pollen (stuifmeelkorrels) en de bij moet daarvoor 80 bloemen bezoeken.
Je planten anders bekijken
Eén van de effecten die zo’n bijenvolk in je tuin heeft, is dat je de planten – en vooral de ‘onkruiden’ – in je tuin anders gaat bekijken.
Zo bloeien paardenbloemen al vroeg op het jaar en vormen ze een voedselbron voor bijen. Vroeger werden deze altijd uitgetrokken maar sinds enkele jaren laten we ze rustig bloeien.
Daarnaast zijn ook planten als dille, klaprozen, komkommerkruid en mariadistel belangrijk en worden ze druk bezocht door bijen.
Andere planten die al een functie hebben in de tuin, zoals bijvoorbeeld tijm, krijgt er ineens nog een belangrijke bij. Wanneer de vele kleine bloemetjes van de tijm opengaan, worden ze heel druk bezocht door bijen, wat deze plant extra gewenst maakt in de tuin.
Tijdens het wieden ga je met heel andere ogen naar je planten kijken. Of je iets gaat uitrekken of niet, hangt nu ineens van andere factoren af dan vroeger!
Niet alleen voor bijen
En dit geldt niet alleen voor bijenplanten! Achteraan op ons domein hebben we onze zelfpluktuin. Een groot deel hiervan is aangeplant met fruitbomen, hieronder staat spontaan opgekomen gras dat wordt gemaaid.
Vorig jaar was dit een bloementapijt van wilde wortel. Het aantal vliegen, zweefvliegen, bijen, kevers, … was gewoon niet te tellen. Op elke bloem zaten wel enkele beestjes en overal vloog van alles rond. We konden het niet over ons hart krijgen om dit bloementapijt af te maaien.
Ook worden we al vele jaren geplaagd door distels in de zelfpluktuin. Maar naast een ambetante plant met gemene prikkers, is dit ook een uitstekende waardplant voor vele insecten. We trekken de distels tussen de bessenstruiken uit, maar hebben een aparte plek voorzien waar ze vrijelijk kunnen groeien en bloeien.
Ik vind het heel fascinerend om tijdens de bloei te gaan kijken. Er worden heuse gevechten uitgevoerd op en rond die bloemen en het is een komen en gaan van vliegende insecten. Ik kan daar toch telkens lang naar kijken zonder mij te vervelen.
Klein kruiskruid
Als laatste nog een voorbeeld van een plant die normaal niemand met enige tuinervaring zou laten staan in zijn moestuin. Klein kruiskruid is een heel lastig onkruid dat heel snel groeit, bloeit en zaad gooit en dus niet eenvoudig te verwijderen is.
Maar enkele jaren geleden hebben wij een plotse invasie gehad van rupsjes op deze plant. Alle planten die we tegenkwamen zaten vol met deze rupsjes en werden volledig verorberd. De kleine kruiskruid exemplaren die we tegenkwamen lieten we staan, we wisten toch dat ze ten prooi zouden vallen aan deze vraatzuchtige rupsen.
Uit deze rupsen kwam een mooie, rode vlinder tevoorschijn, onze beloning! Dit voorjaar heb ik er al enkele zien rondvliegen, en telkens moet ik dan denken wat ik gemist zou hebben als we telkens alle kruiskruid hadden verwijderd.
Natuurlijk tuinieren heeft vele voordelen
Er zijn geen gangbare tuinders, en waarschijnlijk niet veel biologische tuinders, die zouden overwegen om klein kruiskruid of paardenbloemen te laten staan in hun tuin. Maar als je op een natuurlijke manier tuiniert, als je beseft dat alles aan elkaar hangt en dat alles elkaar helpt en in evenwicht houdt, dan is het eigenlijk helemaal niet moeilijk.
Je wordt beloond! Je krijgt honing, je krijgt natuurlijke vijanden, je krijgt mooie vlinders en je krijgt het plezier om al deze kleine elementen in je tuin gade te kunnen slaan.
Wat moet je nog meer hebben in het leven :-).
Deze blog is geschreven door Frank Anrijs (Yggdrasil)
Dag Frank, inderdaad, alles is verbonden. De natuur is één groot wonder waarvan ik vaak denk dat we nog lang niet alles weten van dit vernuftige systeem. Maar ik lees dubbel in je verhaal. In het begin schrijf je wij openen de kasten niet, op het einde bedank je de bijen voor honing. Ik ken er niks van maar hoe kom je er dan aan?
Je kan honing oogsten zonder een kast te openen. We gebruiken verbeterde warré-kasten waarbij je met verschillende hoogsels werkt. Eens enkele hoogsels vol zitten kan je er onderaan een bijzetten en als je wilt de bovenste weghalen indien deze vol met honing zit. Op die manier is de kast slechts heel beperkt verstoord en stoor je de bijen minimaal.
Voor de volledigheid: wij hebben tot nu toe nog geen honing geoogst van onze bijen. De honing blijft tot nu toe enkel een zoete belofte 🙂 .