Er zijn enorm veel gemeenschappen en onderlinge relaties in een tuin. Werk je op een gangbare manier, denk je op een gangbare manier dan sta je daar waarschijnlijk niet bij stil, maar zowat alles in je tuin is verbonden met elkaar.
Op alle niveaus
Het is zelfs onmogelijk om ergens geen verbanden te vinden. Alles wat je doet in je tuin heeft een positief of negatief effect. Denk aan spitten: het omkeren van de bodem grijpt in op vele processen en verstoort op die manier vele verbanden. Schimmelnetwerken worden vernietigd, bodemleven sterft af. Het bodemvoedselweb is zwaar beschadigd en de werking sterk verzwakt. Het herstellen van de onderlinge verbindingen vraagt tijd. En zo’n bodemvoedselweb doet meer dan je bodem de ideale structuur geven! Het bodemleven is ook leverancier van voedingsstoffen voor je planten, onder andere schimmels spelen hierin een belangrijke rol.
Mulchen heeft juist het omgekeerde effect als spitten. Door je bodem af te dekken met organisch materiaal stimuleer je het bodemleven. Je beschermt en voedt dit en de bodemorganismen ontwikkelen zich explosief. Het resultaat is een steeds omvangrijker en complex bodemvoedselweb. De onderlinge relaties worden steeds complexer en uitgebreider.
Relaties tussen planten en bodemleven
De relaties tussen planten en het bodemleven zijn cruciaal om de juiste voedingsstoffen in de plant te krijgen. Die voedingsstoffen zorgen er niet alleen voor dat een plant groeit, maar ook dat de plant zijn verdediging kan afstemmen op zijn omgeving en kan reageren op signalen van naburige planten, of op signalen die hem bereiken via het ondergrondse schimmelnetwerk. Een plant die merkt dat hij aangevallen wordt door bijvoorbeeld plaaginsecten, maakt vluchtige stoffen vrij die nabijgelegen planten waarschuwen om hun verdediging te activeren. Vaak worden met deze geuren ook helpers uit de dierenwereld aangetrokken. Extra relaties worden geactiveerd. Natuurlijke vijanden van de insecten worden gealarmeerd en aangetrokken door specifieke stoffen vrij te maken. De natuurlijke vijanden ruimen hierna de plaaginsecten op.
Relaties tussen dieren
Tussen dieren onderling zijn er ook vele soorten relaties te ontdekken: denk aan het bekende voorbeeld van mieren die luizen houden als melkvee. Ook bijen hebben immens veel relaties met andere insecten en deze zijn zeker niet altijd negatief. Zo leven bijen samen met bochelvliegen, enkele soorten zweefvliegen, diefkevers, stofluizen, bijenluizen, schimmelkevers … zonder negatieve gevolgen voor de bijen.
Helpen relaties opbouwen?
Over de vele relaties in je tuin is er nauwelijks kennis en het is dan ook moeilijk om zulke relaties bewust te ondersteunen. Het is vooral belangrijk dat je de juiste omstandigheden creëert zodat deze relaties in de eerste plaats kunnen gevormd worden. Eens het proces op gang getrokken is, merk je al snel dat er een stroomversnelling optreedt en het steeds eenvoudiger wordt om complexe relaties op te bouwen. Je bent als tuinier niet meer dan een katalysator die de basisvereisten voorziet, waarna de natuur het commando overneemt.
Waarom zijn er zoveel problemen in de gangbare manier van werken?
Door het gebrek aan verbanden en relaties! In een bodem met nauwelijks organisch materiaal zit geen bodemleven, laat staan een bodemvoedselweb. Hierdoor kan de plant geen relaties aangaan met het bodemleven voor zijn voedingsstoffen maar moet het gevoed worden met kunstmeststoffen. Door een gebrek aan sporenelementen werken verschillende inwendige processen niet en kan een plant bijvoorbeeld geen stress-signaal uitsturen om natuurlijke vijanden aan te trekken. Wederom moet er ingegrepen worden om plagen en ziektes te onderdrukken. Je komt in een neerwaartse spiraal terecht waar je nog moeilijk uitgeraakt. Enkel het opbouwen van onderlinge relaties, van onderlinge verbanden brengt je terug in een opwaartse spiraal! Van zodra je dat doet zie je de situatie snel verbeteren.
Doordat er steeds meer onderlinge relaties en verbanden zijn tussen je bodemleven, planten, insecten en natuurlijke vijanden, krijg je een robuust systeem dat heel wat klappen kan opvangen voordat het ineenstort. Werkt de ene relatie onvoldoende, kan een plant of een ander organisme altijd terugvallen op een ander verbond om toch een oplossing te vinden. Zo bouw je een systeem op waarin je voedsel kan kweken zonder veel werk, zonder meststoffen en zonder bestrijdingsmiddelen. Al die ingrepen zijn niet nodig indien je durft in te zetten op relaties en verbanden in je tuin.
Een ander soort relatie
Een ander soort relatie die ook altijd aanwezig is in een tuin is de relatie tussen het aspect gezondheid en je manier van groenten kweken. Je kan niet verwachten dat mensen en dieren gezond kunnen blijven als ze ongezond voedsel eten. Als je planten niet optimaal groeien, als ze niet alle voedingsstoffen te pakken kunnen krijgen die ze nodig hebben, zullen ook de organismen die die planten opeten niet voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen. Ziekten en verzwakking zijn dan het gevolg. Dat is gewoon logisch, maar dringt bij vele mensen toch niet door. Het is niet de grootte van een groente die van belang is, het is de voedingswaarde van je oogst die cruciaal is! De inhoudsstoffen bepalen of jij voldoende binnenkrijgt en of je al de levensnoodzakelijke processen kan voltooien in je lichaam.
Een laatste soort relatie
Ik ben ervan overtuigd dat de manier waarop je in het leven staat ook een invloed heeft op je tuin. De manier waarop je dingen doet, je intentie, de aandacht die je dingen geeft bepalen in grote mate het succes van je tuin.
Wanneer je iets met liefde maakt, met passie en met een intentie doet, dan geef je dat bewust of onbewust door en wordt het product beter. Wanneer een tuinier met passie en liefde, met doelbewustheid in de tuin werkt, dan wordt die energie doorgegeven en opgenomen.
Het soort relatie dat een tuinier met zijn tuin heeft is volgens mij van heel grote invloed op de mate van succes van de moestuin!
Dit artikel is verschenen in het lentenummer van 2019: Nummer 15: Bloemen
Deze blog is geschreven door Frank Anrijs (Yggdrasil)